Actieplannen bij COPD

De titel van het artikel van Trappenburg wekt de suggestie dat actieplannen bij COPD werken en dat ze vanaf nu geïmplementeerd moeten worden in de huisartsenpraktijk.¹ Enige nuancering is op zijn plaats. De meeste COPD-patiënten worden behandeld in de eerste lijn en hebben een milde tot matige luchtwegobstructie. Bij deze groep komen frequent matige exacerbaties (doktersbezoek + prednisonkuur) beperkt voor; het aandeel patiënten dat 2 of meer exacerbaties per jaar doormaakt is minder dan 20%.²-⁴ De praktijk van alledag bevestigt dit lage getal. In een onderzoek verricht bij een eerstelijnszorgprogramma bij COPD-deelnemers werden gemiddeld 0,36 exacerbaties per persoon per jaar geregistreerd.⁵ Het negatieve effect op de longfunctie is bij milde en matige COPD zeer beperkt (FEV¹-verlies bedraagt slechts 2-7 ml per exacerbatie).⁶,⁷ Wel geeft een exacerbatie een vermindering van de kwaliteit van leven met name door toename van hoesten en kortademigheid, de klachten waarvoor de patiënt komt.⁸ Een recent onderzoek laat zien dat bij matig tot ernstige COPD (FEV¹ gemiddeld 40,5%) patiëntentrained to detect and treat exacerbations promptly, with ongoing support for 12 months het inzetten van een actieplan geen effect had op de frequentie van ziekenhuisopnames voor een exacerbatie.⁸ De onderzoeken van Trappenburg en Bisschof laten zien dat de frequentie van exacerbaties niet daalt door het toepassen van actieplannen, wel de ernst en duur door tijdige behandeling.¹,⁹ In het onderzoek van Trappenburg betreft dit patiënten die gemiddeld al behoorlijk waren beperkt (CCQ-totaalscore 2,6). Het onderzoek van Bisschof laat zien dat er in 40,1% adherentie is aan het actieplan. Een passender huisartsgeneeskundig advies lijkt op zijn plaats: bij frequente exacerbeerders (< 20% van de COPD-patiënten behandeld in de eerste lijn) kan bij een deel van de patiënten, die daartoe gemotiveerd zijn, een COPDactieplan de ernst en de duur van de exacerbatie beïnvloeden. En dan nog geldt dat een goede inbedding van dit plan in de COPD-zorg die we in de eerste lijn kunnen bieden noodzakelijk is. …