Autismespectrumstoornissen (ASS) zijn moeilijk te doorgronden, onder andere omdat het voor ieder individu verschillend is. Ondanks de uitvoerige onderzoekstraditie wordt het nog steeds weinig begrepen. De DSM-5 en de ICD-11 slaan nieuwe wegen in met voor- en nadelen voor autisme. Inmiddels laat nieuw onderzoek zien, onder andere hersenonderzoek, dat het denken over autisme een andere koers in zou moeten slaan, namelijk die van autisme als een ‘vertraging’ in plaats van een ‘defect’. Deze paradigmashift heeft grote gevolgen voor de diagnostiek, opvoeding en behandeling, waardoor we zouden kunnen spreken van een doorbraak, zo niet een revolutie met betrekking tot autismespectrumstoornissen. Hoewel veel theorieën een bijdrage hebben geleverd aan het inzicht in autisme, leveren ze ieder slechts een stukje van de puzzel. Er zijn overkoepelende theorieën nodig en behandelingen vanuit het nieuwe perspectief. Er is op dit moment slechts één theorie die overkoepelend is en uitgaat van vertraging, en die recht doet aan de fundamentele diversiteit van autismespectrumstoornissen; dat is de theorie van het Socioschema met de MAS1P, de Mental Age Spectrum within 1 Person, met als kern een vertraagde en versnelde ontwikkeling tegelijk.