Ziektebeeld
De capsulitis adhaesiva, ook wel frozen shoulder genoemd, is een invaliderende en in het eerste stadium zeer pijnlijke aandoening van de schouder. Het ziektebeeld wordt gekenmerkt door een pijnlijke synoviitis van het glenohumerale gewricht, gevolgd door fibrosering van het gewrichtskapsel waardoor forse bewegingsbeperkingen ontstaan: een frozen shoulder.
Prevalentie
De leeftijd waarop een frozen shoulder het meest wordt gezien ligt tussen de 40 en 60 jaar. De top bevindt zich rond het 56e levensjaar. Het ziektebeeld komt bij vrouwen iets meer voor dan bij mannen. Ook is de niet-dominante schouder iets vaker aangedaan dan die aan de dominante zijde. Diabetes mellitus wordt geassocieerd met capsulitis.
Diagnostiek
De patiënt met een frozen shoulder wordt in de (para-)medische praktijk meestal gezien als de aandoening in het eerste stadium zit. Het is belangrijk dat frozen shoulder wordt herkend en onderscheiden van andere vormen van een pijnlijk stijve schouder. Frozen shoulder vraagt een specifieke behandeling. De patiënt geeft aan dat hij een geleidelijk optredende, soms hevige pijn voelt aan de laterale zijde van de schouder en bovenarm.
Bij een frozen shoulder is een actieve en passieve exorotatie bijna niet mogelijk, eerst door de pijn en in een later stadium door bewegingsbeperking. Wanneer alleen de actieve exorotatie beperkt is (en de passieve exorotatie is normaal mogelijk) kan sprake zijn van een grote rotatorcuffruptuur. Meestal zijn bewegingsbeperking en/of pijn aanwezig volgens een zogenaamd capsulair patroon: het meest beperkt en pijnlijk is exorotatie, dan volgt elevatie en vervolgens endorotatie. In het tweede stadium van de frozen shoulder zijn meestal alle bewegingen van de schouder beperkt.
Behandeling
Belangrijk is om uit te leggen dat de schouder uiteindelijk spontaan zal genezen en de stijfheid grotendeels zal verdwijnen. De behandeling wordt afgestemd op de fase waarin de aandoening verkeert. In de eerste pijnlijke fase, de freezing fase, is de behandeling gericht op pijndemping. Dit kan met NSAID’s of andere analgetica. Een fysiotherapeut, kinesitherapeut of oefentherapeut kan de patiënt een eenvoudig oefenprogramma geven.
Ook is het mogelijk om een intra-articulaire injectie met corticosteroïden te geven. Hoe eerder in het proces de injectie wordt gegeven des te eerder de patiënt herstelt van de aandoening. Waarschijnlijk remmen de corticosteroïden de synoviitis zodat fibrosering van het gewrichtskapsel minder ernstige vormen aanneemt: het natuurlijke beloop van de aandoening wordt hierdoor verkort. Het resultaat is afhankelijk van de duur van de symptomen.
Fysiotherapie
Verder blijkt dat een combinatie van fysiotherapie en een corticosteroïdeninjectie het meest effectief is in vergelijking met alléén fysiotherapie, alléén een injectie of alléén een placebo-injectie. Behandelvormen waarvan de effectiviteit niet duidelijk is bewezen zijn: behandeling met prednison, een suprascapulaire zenuwblokkade, synovectomie, intra-articulaire distensie, steroïden distensie artografie en een combinatie van distensie en fysiotherapie.
Voor patiënten die slecht kunnen omgaan met de pijn en de bewegingsbeperkingen is er de mogelijkheid van manipulatie onder narcose. Manipulatie onder narcose bewerkstelligt meestal binnen drie maanden een verbeterde schouderfunctie en bewegingsuitslag. Een meer gecontroleerde chirurgische ingreep dan manipulatie onder narcose is artroscopische release van het kapsel. Vooral bij patiënten met diabetes mellitus kan de manipulatie mislukken en dan is een artroscopische release van het kapsel geïndiceerd.
