Skip to main content
Mijn bibliotheek
Shop
Nieuws Boeken Tijdschriften Toetsvragen Web-tv Video Audio
Tips voor Mijn BSL
Inloggen

Welkom bij Scalda & Bohn Stafleu van Loghum

Scalda heeft ervoor gezorgd dat je Mijn BSL eenvoudig en snel kunt raadplegen.Je kunt de producten hieronder links aanschaffen en rechts inloggen.

» Andere revante producten voor Scalda studenten en medewerkers.

Registreer

Schaf de BSL Academy aan: 

BSL Academy mbo AG

Eenmaal aangeschaft kun je thuis, of waar ook ter wereld toegang krijgen tot Mijn BSL.

Heb je een vraag, neem dan contact op met Jan van der Velden.

Login

Als u al geregistreerd bent, hoeft u alleen maar in te loggen om onbeperkt toegang te krijgen tot Mijn BSL.

Inloggen
Top
Neuropraxis
Gepubliceerd in:

01-02-2011

Cognitief functioneren van prostaatkankerpatiënten die hormonale therapie ondergaan

Auteurs: Mw. dr. C. M. T. Schilder, mw. Drs. S. C. van Dijk, oio, dr. W. Meinhardt, prof. dr. F. S. A. M van Dam, mw. dr. S. B. Schagen

Gepubliceerd in: Neuropraxis | Uitgave 1/2011

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail
    Link delen
publish
Publiceer nu

Abstract

Prostaatkanker is een veel voorkomende vorm van kanker bij mannen. Jaarlijks worden erin Nederland meer dan 9000 nieuwe gevallen geregistreerd (Integrale Kanker Centra, 2010). Hormonale therapie is een belangrijke en veel toegepaste behandeling, naast radiotherapie (bestraling), operatie en chemotherapie. Voor patiënten met metastasen (uitzaaiingen) is hormonale therapie de eerste keuze van behandeling. Ook bij de behandeling van locaal uitgebreide prostaatkanker wordt hormonale therapie in toenemende mate toegepast. Hormonale therapie heeft bijwerkingen die een negatief effect hebben op de kwaliteit van leven. De meest voorkomende bijwerkingen zijn verlies van libido en erectiele disfunctie. Daarnaast kunnen, afhankelijk van het type hormonale therapie, onder andere opvliegers, gewichtsverandering, gewrichtsklachten en botontkalking voorkomen (Van den Heijkant et al., 2005). De laatste tijd is er toenemende aandacht voor de vraag of hormonale therapie zou kunnen leiden tot een verminderd cognitief functioneren van patiënten met prostaatkanker (Schilder et al., 2006). In dit artikel geven wij een overzicht van de huidige neuropsychologische kennis op dit gebied, beschrijven wij eigen onderzoek aan het Nederlands Kanker Instituut en bespreken wij mogelijke implicaties voor de klinische praktijk.
vorige artikel Schrijven, visuomotorische integratie en lichte neurologische disfuncties in de schoolleeftijd
volgende artikel signalement
Literatuur
Almeida, O. P., Waterreus, A., Spry, N., Flicker, L. & Martins, R. N. (2004). One year follow-up study of the association between chemical castration, sex hormones, beta-amyloid, memory and depression in men. Psychoneuroendocrinology, 29, 1071–1081.PubMedCrossRef
Alpherts, W. & Aldenkamp, A. P. (1994). FePsy: the iron psyche . Heemstede: Instituut voor Epilepsiebestrijding.
Beauchet, O. (2006). Testosterone and cognitive function: current clinical evidence of a relationship. European Journal of Endocrinology, 155, 773–781.PubMedCrossRef
Beer, T. M., Bland, L. B., Bussiere, J. R., Neiss, M. B., Wersinger, E. M., Garzotto, M. et al. (2006). Testosterone loss and estradiol administration modify memory in men. The Journal of Urology, 175, 130–135.PubMedCrossRef
Burg, W. van den , Saan, R. J., & Deelman, B. G. (1985). 15-woordentest. Provisional Manual . Groningen: University Hospital, Department of Neuropsychology.
Cherrier, M. M., Aubin, S., & Higano, C. S. (2009). Cognitive and mood changes in men undergoing intermittent combined androgen blockade for non-metastatic prostate cancer. Psychooncology, 18, 237–247.PubMedCrossRef
Cherrier, M. M., Rose, A. L., & Higano, C. (2003). The effects of combined androgen blockade on cognitive function during the first cycle of intermittent androgen suppression in patients with prostate cancer. The Journal of Urology, 170, 1808–1811.PubMedCrossRef
Elst, W. van der, Boxtel, M. P. van, Breukelen, G. J. van & Jolles, J. (2006). Normative data for the Animal, Profession and Letter M Naming verbal fluency tests for Dutch speaking participants and the effects of age, education, and sex. Journal of the International Neuropsychological Society, 12, 80–89.PubMed
Frojdh, K., Hakansson, A., & Karlsson, I. (2004). The Hopkins Symptom Checklist-25 is a sensitive case-finder of clinically important depressive states in elderly people in primary care. International Journal of Geriatric Psychiatry, 19, 386–390.PubMedCrossRef
Green, H. J., Pakenham, K I., Headley, B. C., Yaxley, J., Nicol, D. L., Mactaggart, P. N. et al. (2002). Altered cognitive function in men treated for prostate cancer with luteinizing hormone-releasing hormone analogues and cyproterone acetate: a randomized controlled trial. British Journal of Urology International, 90, 427–432.CrossRef
Hammes, J. (1978). De Stroop kleur-woord test. Handleiding . (tweede druk) Lisse: Swets & Zeitlinger.
Heijkant, M. van den, Reijke, T. de, & Rosette de la , J. (2005). Bijwerkingen van hormonale therapie bij het prostaatcarcinoom. Nederlands Tijdschrift voor Oncologie, 2, 10–15.
Jenkins, V. A., Bloomfield, D. J., Shilling, V. & Edginton, T. L. (2005). Does neoadjuvant hormone therapy for early prostate cancer affect cognition? Results from a pilot study. British Journal of Urology International, 96, 48–53.CrossRef
Joly, F., Alibhai, S. M., Galica, J., Park, A., Yi, Q. L., Wagner, L. et al. (2006). Impact of androgen deprivation therapy on physical and cognitive function, as well as quality of life of patients with nonmetastatic prostate cancer. The Journal of Urology, 176, 2443–2447.PubMedCrossRef
Kritzer, M. F., Brewer, A., Montalmant, F., Davenport, M. & Robinson, J. K. (2007). Effects of gonadectomy on performance in operant tasks measuring prefrontal cortical function in adult male rats. Hormones and Behaviour, 51, 183–194.CrossRef
Lezak, M. (2004). Neuropsychological assessment . New York: Oxford University Press.
Lindeboom, J., Schmand, B., Tulner, L., Walstra, G. & Jonker, C. (2002). Visual association test to detect early dementia of the Alzheimer type. Journal of Neurology Neurosurgery & Psychiatry, 73, 126–133.CrossRef
Matousek, R. H. & Sherwin, B. B. (2010). A randomized controlled trial of add-back estrogen or placebo on cognition in men with prostate cancer receiving an antiandrogen and a gonadotropin-releasing hormone analog. Psychoneuroendocrinology, 35, 215–225.PubMedCrossRef
Mohile, S. G., Lacy, M., Rodin, M., Bylow, K., Dale, W., Meager, M. R. et al. (2010). Cognitive effects of androgen deprivation therapy in an older cohort of men with prostate cancer. Critical Reviews in Oncology/Hematology , 75, 152–159PubMedCrossRef
Naghdi, N., Oryan, S. & Etemadi, R. (2003). The study of spatial memory in adult male rats with injection of testosterone enanthate and flutamide into the basolateral nucleus of the amygdala in Morris water maze. Brain Research, 972, 1–8.PubMedCrossRef
Reitan, R. (1958). Validity of the Trail Making Test as an indicator of organic brain damage. Perceptual and Motor Skills, 8, 271–276.
Salminen, E., Portin, R., Korpela, J., Backman, H., Parvinen, L. M., Helenius, H. et al. (2003). Androgen deprivation and cognition in prostate cancer. British Journal of Cancer, 89, 971–976.PubMedCrossRef
Sandstrom, N. J., Kim, J. H. & Wasserman, M. A. (2006). Testosterone modulates performance on a spatial working memory task in male rats. Hormones and Behaviour, 50, 18–26.CrossRef
Schilder, C. M. T., Meinhardt, W., Dam, F. S. A. M. van & Schagen, S. B. (2006). Effecten van endocriene therapie bij prostaatcarcinoom op cognitieve functies. Nederlands Tijdschrift voor Oncologie, 3, 238–246.
Sharifi, N., Gulley, J. L., & Dahut, W. L. (2005). Androgen deprivation therapy for prostate cancer. Journal of the American Medical Association, 294, 238–244.PubMedCrossRef
Sherwin, B. B. (2003). Steroid hormones and cognitive functioning in aging men: a mini-review. Journal of Molecular Neuroscience, 20, 385–393.PubMedCrossRef
Vandenberg, S. G. & Kuse, A. R. (1978). Mental rotations, a group test of three-dimensional spatial visualization. Perceptual and Motor Skills, 47, 599–604.PubMedCrossRef
Wechsler, D. (1987). Wechsler Memory Scale: Revised . New York: Psychological Corporation.
Wechsler, D. (2000). WAIS-III Nederlandstalige Bewerking. Technische Handleiding. Lisse: Swets & Zeitlinger.
Metagegevens
Titel
Cognitief functioneren van prostaatkankerpatiënten die hormonale therapie ondergaan
Auteurs
Mw. dr. C. M. T. Schilder
mw. Drs. S. C. van Dijk, oio
dr. W. Meinhardt
prof. dr. F. S. A. M van Dam
mw. dr. S. B. Schagen
Publicatiedatum
01-02-2011
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in
Neuropraxis / Uitgave 1/2011
Print ISSN: 1387-5817
Elektronisch ISSN: 1876-5785
DOI
https://doi.org/10.1007/s12474-011-0004-y

Andere artikelen Uitgave 1/2011

woorden vooraf

signalement

Schrijven, visuomotorische integratie en lichte neurologische disfuncties in de schoolleeftijd

Het verbonden brein