Skip to main content
Mijn bibliotheek
Shop
Nieuws Boeken Tijdschriften Toetsvragen Web-tv Video Audio
Tips voor Mijn BSL
Inloggen

Welkom bij Scalda & Bohn Stafleu van Loghum

Scalda heeft ervoor gezorgd dat je Mijn BSL eenvoudig en snel kunt raadplegen.Je kunt de producten hieronder links aanschaffen en rechts inloggen.

» Andere revante producten voor Scalda studenten en medewerkers.

Registreer

Schaf de BSL Academy aan: 

BSL Academy mbo AG

Eenmaal aangeschaft kun je thuis, of waar ook ter wereld toegang krijgen tot Mijn BSL.

Heb je een vraag, neem dan contact op met Jan van der Velden.

Login

Als u al geregistreerd bent, hoeft u alleen maar in te loggen om onbeperkt toegang te krijgen tot Mijn BSL.

Inloggen
Top
TSG - Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen
Gepubliceerd in:

01-05-2009 | Wetenschappelijke artikelen

De ontwikkeling van de academische public health in Nederland: twee eeuwen geschiedenis, nog altijd springlevend

Auteur: Prof. dr Johan Mackenbach

Gepubliceerd in: TSG - Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen | Uitgave 5/2009

Log in om toegang te krijgen
share
DELEN

Deel dit onderdeel of sectie (kopieer de link)

  • Optie A:
    Klik op de rechtermuisknop op de link en selecteer de optie “linkadres kopiëren”
  • Optie B:
    Deel de link per e-mail
    Link delen
publish
Publiceer nu

Samenvatting

De geschiedenis van het wetenschappelijke vakgebied van de public health kan in vier perioden worden verdeeld: het tijdperk van de publieke hygiëne (negentiende eeuw), het tijdperk van de gezondheidsleer (eerste decennia van de twintigste eeuw), het tijdperk van de sociale geneeskunde (midden van de twintigste eeuw tot ongeveer 1990), en het pas kortgeleden gestarte tijdperk van de public health naar Angelsaksische snit. In dit artikel wordt deze ontwikkeling voor Nederland beschreven, tegen de achtergrond van vergelijkbare ontwikkelingen in andere Europese landen. De overeenkomsten tussen Europese landen laten zien dat er gemeenschappelijke onderliggende factoren in het spel zijn geweest. De ontwikkeling van het wetenschappelijke vakgebied is in belangrijke mate een afgeleide van de ontwikkeling van de beroepsgroep(en) die op het terrein van de public health actief zijn, van de ontwikkeling van de concrete activiteiten die in de loop van de tijd zijn ontwikkeld om de volksgezondheid te bevorderen, en van de ontwikkeling van de volksgezondheid zelf. Het centrale gedachtegoed van de public health heeft zich tijdens deze ontwikkeling aanzienlijk verbreed. In al zijn fasen is de wetenschappelijke public health in Nederland erg productief geweest, zoals onder meer valt af te lezen aan het grote aantal proefschriften dat onder leiding van een hoogleraar in het vakgebied is geschreven. Sinds 1990 maakt de wetenschappelijke public health in Nederland opnieuw een sterke bloeiperiode door.
vorige artikel Cursus- en congresagenda
Literatuur
1.
Rosen G. The history of public health. Baltimore/London: The Johns Hopkins University Press, 1993.
2.
Porter D. The history of public health and the modern state. Amsterdam/Atlanta: Editions Rodopi BV 1994.
3.
Porter D. Health, Civilization and the State. A history of public health from ancient to modern times. London/New York: Routledge, 1999.
4.
Duim-Rogers JA van der, Huisman FG, Kroef R van der, Lulof JH. Bibliografie hoogleraren Sociale Geneeskunde en hun promovendi in de jaren 1865-1990. Groningen: Instituut Sociale Geneeskunde RUG, 1995.
5.
Wendte JF, Mackenbach JP. Universitaire sociale geneeskunde in Nederland, 1985-2007. Rotterdam: Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg Erasmus MC, 2007.
6.
Mackenbach JP. Sociale geneeskunde en ‘public health’: historische kanttekeningen bij de Nederlandse situatie. TSG 2003; 81: 450-458.
7.
Swaan A de. Zorg en de staat. Welzijn, onderwijs en gezondheidszorg in Europa en de Verenigde Staten in de nieuwe tijd. (5e druk). Amsterdam: Uitgeverij Bert Bakker, 1996.
8.
Diderot D, Rond d’Alembert J le. Encyclopédie ou dictionnaire raisonné des sciences, des arts et des métiers. Parijs: Priasson etc., 1776. Facsimile te vinden op URL: http://​fr.​wikisource.​org/​wiki/​Encyclop%C3%A9die,_ou_Dictionnaire_raisonn%C3%A9_des_sciences,_des_arts_et_des_m%C3%A9tiers
9.
Ackerknecht E. Medicine at the Paris hospital 1794-1848. Baltimore: Johns Hopkins Press, 1967.
10.
Laberge A. The early-nineteenth-century French public health movement: the disciplinary development and institutionalization of ‘hygiène publique’. Bull Hist Med 1984;58:363-379.
11.
Laberge AF. Mission and method. The early-nineteenth-century French public health movement. Cambridge: Cambridge University Press, 1992.
12.
Parent-Duchâtelet A. La prostitution à Paris au XIXe siècle. Texte présenté et annoté par Alain Corbin. Paris: Editions du Seuil, 1981.
13.
Coleman W. Death is a social disease. Public health and political economy in early industrial France. Madison (Wisconsin): University of Wisconsin Press, 1982.
14.
Hamlin C, Sheard S. Revolutions in public health: 1848, and 1998? BMJ 1998;317:587-591.
15.
Virchow R. Der Armenarzt. Medicinische Reform 1848; nr. 18 (publ. 3.11.1848): 125-127.
16.
Mackenbach JP. Politics is nothing but medicine at a larger scale. J Epidemiol Comm Health 2009; in druk.
17.
Parent-Duchâtelet A. Hygiène publique, ou Mémoires sur les points importants de l’hygiène. Parijs: 1836.
18.
Parkes E. Manual of Practical Hygiene. Londen (?): 1864.
19.
Eulner HH. Die Entwicklung der medizinischen Spezialfächer an den Universitäten des deutschen Sprachgebietes. Stuttgart: Ferdinand Enke Verlag, 1970.
20.
Sand R. Vers la médecine sociale. Paris: Baillière, 1948.
21.
Houwaart ES. De hygiënisten. Artsen, staat en volksgezondheid in Nederland 1840-1890. Groningen: Historische Uitgeverij Groningen 1991.
22.
Kerkhoff AHM. De staat als dokter. Sociaal- en politiek-filosofische denkbeelden over staat en gezondheidszorg in de Westerse wereld voor 1870. Bussum: Dick Coutinho, 1997.
23.
Rigter RBM, Kerkhoff AHM. “In het huis van Hygieia”. Het Nederlands Congres voor Openbare Gezondheidsregeling honderd jaar (1896-1996). Utrecht: NCOG, 1997.
24.
Ali Cohen L (red.). Handboek der openbare gezondheidsregeling en der geneeskundige politie, met het oog op de behoefte en de wetgeving van Nederland. Groningen: Wolters 1872.
25.
Israëls AH. Over de sterfte der kinderen in de eerste drie levensjaren, gedurende de laatste dertig jaren te Amsterdam. Tijdschr NMG 1850;1: II, 164-194.
26.
Israëls AH. De sterfte der kinderen in de eerste drie jaren des levens te Amsterdam, in de jaren 1850-1859. Ned Tijdschr Geneeskd 1862;6:289-302.
27.
Israëls H, Mooij A. Aan de Achtergracht. Honderd jaar GG&GD Amsterdam. Amsterdam: Uitgeverij Bert Bakker, 2001.
28.
Wolleswinkel-van den Bosch JH. The epidemiological transition in the Netherlands. PhD thesis. Rotterdam: Department of Public Health (Erasmus University), 1998.
29.
Mackenbach JP. De epidemiologische transitie in Nederland. Ned Tijdschr Geneeskd 1993;137:132-38.
30.
Robert Koch. Wikipedia artikel te vinden op URL: http://​de.​wikipedia.​org/​wiki/​Robert_​Koch
31.
Max von Pettenkofer. Wikipedia artikel te vinden op URL: http://​de.​wikipedia.​org/​wiki/​Max_​von_​Pettenkofer
32.
Anoniem. 95 jaar RIVM 1909-2004. Van nijvere inspecteurs tot toonaangevende wetenschappers. Bilthoven: RIVM, 2004.
33.
Loghem JJ van. Algemene gezondheidsleer. Amsterdam: Kosmos: 1935.
34.
Jansen BCP. Het levenswerk van Christiaan Eijkman 1858-1930. Haarlem: Bohn, 1959.
35.
Eijkman C. Over Gezondheid en Ziekte in heete Gewesten. Inaugurele rede. Rijksuniversiteit Utrecht, 1898.
36.
Rosen G. What is social medicine? In: Rosen G, editor. From medical police to social medicine. Essays on the history of health care. New York: Neale Watson Academic Publications Inc., 1974:60-119.
37.
Guérin J-R. Aux Médecins de la France. Gazette Médicale de Paris 1848; March 11, p. 123. Guérin J-R. La Médecine sociale et la Médecine socialiste. Gazette Médicale de Paris 1848; March 18, p. 130. Both papers reproduced in: Deppe H-U & Regus M (eds.). Seminar: Medizin, Gesellschaft, Geschichte. Frankfurt: Suhrkamp 1975.
38.
Timmer M, Hansma J. Social medicine in Western Europe, 1848-1972. Tijdschr Soc Geneeskd 1975;53 (Suppl. 1):3-47.
39.
Porter D, Porter R (eds.). Doctors, politics and society: historical essays. Amsterdam and Atlanta: Rodopi, 1993.
40.
Porter D. How did social medicine evolve, and where is it heading? PLoS Medicine 2006;3:e399.
41.
Muntendam P. Plaatsbepaling van de sociale geneeskunde. Handelingen van de Sociaal-Wetenschappelijke Raad, nieuwe reeks, no. 2. Leiden: Instituut voor Sociale Geneeskunde 1966.
42.
Doeleman F. De kleren van de keizer. In: Volksgezondheid in ontwikkeling. Liber Amicorum ter gelegenheid van de 70e verjaardag van Prof.Dr. P. Muntendam. Assen: Van Gorcum & Comp. N.V., 1971:14-29.
43.
Juffermans P. Staat en gezondheidszorg in Nederland. Nijmegen: SUB, 1982.
44.
Zonneveld RJ van (red.). Sociale geneeskunde. Een algemene inleiding. Utrecht: Oosthoek: 1968.
45.
Tordoir WF (red.). Sociale geneeskunde in de praktijk. Utrecht: Bohn Scheltema en Holkema, 1978.
46.
Roscam Abbing EW (red.). Bouw en werking van de gezondheidszorg in Nederland. Utrecht: Bohn Scheltema en Holkema, 1979.
47.
Romme MAJ, Gorter-Willemse WJZ (samenst.). Werk in uitvoering. Een keur uit de geschriften van Prof. Dr A. Querido, Amsterdam. Leiden: Stenfert Kroese, 1970.
48.
Londen J van. Opkomst en neergang van de sociale psychiatrie. Trimboslezing 2001. Utrecht: Trimbos-instituut, 2001.
49.
Muntendam P. 60 jaar in de gezondheidszorg. Herinneringen van een werker in de volksgezondheid. Assen/Maastricht: van Gorcum, 1984.
50.
Morris JN. Uses of epidemiology. Edinburgh etc.: Churchill Livingstone, 1957.
51.
Committee of Inquiry into the Future Development of the Public Health Function. Public Health in England. London: HMSO, Cmd 289, 1988.
52.
Tulchinsky TH, Varavikova EA. The new public health: an introduction for the 21st century. Academic Press, 2000.
53.
Ottawa Charter for Health Promotion. First International Conference on Health Promotion. Ottawa, 21 November 1986. URL: http://​www.​who.​int/​hpr/​NPH/​docs/​ottawa_​charter_​hp.​pdf
54.
Suhrcke M, McKee M, Sauto AR, Tsolova Svetla, Mortensen J. The contribution of health to the economy in the European Union. Luxemburg: Office for Official Publications of the European Communities, 2005.
55.
Troschke J von. Public health und sozialmedizin. Gesundheitswesen 1996;58:205-10.
56.
Gostomzyk JG, Schaefer H. Gegenwart und Zukunft der Sozialmedizin. Gesundheitswesen 1998;60:3-12.
57.
Bergink AH. Verleden, heden en toekomst van het Tijdschrift voor Sociale Geneeskunde. T Soc Geneesk 1972;50:861-75.
58.
Capaciteitsorgaan. Capaciteitsplan 2009 voor de medische, tandheelkundige, klinisch technologische en aanverwante opleidingen. Utrecht: Capaciteitsorgaan, 2009.
59.
Habbema JDF, Bos T van den, Lau-IJzerman A, Maas PJ van der. Onderzoek naar verschillen in sterfte, ziekenhuisopname en langdurige arbeidsongeschiktheid tussen buurten in Amsterdam. Tijdschr Soc Geneesk 1980;58 (suppl.): 101-106.
60.
Maas PJ van der. Over verklaren en beslissen in de gezondheidszorg. Inaugurele rede, Erasmus Universiteit Rotterdam 1984. Ook in Tijdschr Soc Gezondheidsz 1985;63:84-94.
61.
Maas PJ van der, Delden JJM van, Pijenborg L, Looman CWN. Euthanasia and other medical decisions concerning the end of life. Lancet 1991;338:669-674.
62.
Koning HJ de, Ineveld BM van, Oortmarssen GJ van, Haes JCJM de, Collette HJA, Hendriks JHCL, Maas PJ van der. Breast cancer screening and cost-effectiveness; policy alternatives, quality of life considerations, and possible impact of uncertain factors. Int J Cancer 1991;49:531-537.
63.
Maas PJ van der, Mackenbach JP (red.). Volksgezondheid en gezondheidszorg (eerste druk). Utrecht: Wetenschappelijke uitgeverij Bunge, 1995. Inmiddels omgedoopt in Mackenbach JP, van der Maas PJ (red.). Volksgezondheid en gezondheidszorg (vierde druk). Maarssen: Reed Elsevier, 2009.
64.
Raad voor Gezondheids Onderzoek. Advies Public health kennisinfrastructuur. Den Haag: RGO, 2003.
65.
Bernal JD. Sociale geschiedenis van de wetenschap. Nijmegen: Socialistische Uitgeverij Nijmegen, 1976.
66.
Esping-Andersen G. The three worlds of welfare capitalism. Princeton, New Jersey: Princeton University Press, 1990.
67.
Ward JW, Warren C. Silent victories. The history and practice of public health in twentieth-century America. Oxford etc.: Oxford University Press, 2007.
68.
Koplan JP. Fleming DW. Current and future public health challenges. JAMA 2000;284:1696-98.
Metagegevens
Titel
De ontwikkeling van de academische public health in Nederland: twee eeuwen geschiedenis, nog altijd springlevend
Auteur
Prof. dr Johan Mackenbach
Publicatiedatum
01-05-2009
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Gepubliceerd in
TSG - Tijdschrift voor gezondheidswetenschappen / Uitgave 5/2009
Print ISSN: 1388-7491
Elektronisch ISSN: 1876-8776
DOI
https://doi.org/10.1007/BF03082247

Andere artikelen Uitgave 5/2009

Onderzoek naar de verspreiding en implementatie van de BeweegKuur

  • Spectrum

Ontvangen publicaties

  • Service

Trends in gezonde levensverwachting

  • Forum

Van preventie verzekerd; de stand van zaken na twee jaar

  • Spectrum

Prevention insured: continuity in the chain of health care

  • Spectrum

De rol van evidence, politiek en geschiedenis bij de constructie van ‘verzekerbaarheid’

  • Spectrum