Diepe hersenstimulatie (DHS) en corticale stimulatie (CS) vormen mogelijke alternatieve behandelingsopties voor refractaire epilepsiepatiënten die, ondanks een optimale behandeling, niet volledig en/of blijvend aanvalsvrij zijn. Om de evidentie rond de doeltreffendheid en veiligheid van DHS en CS adequater te kunnen inschatten, verrichtten we een systematische review en meta-analyse waarbij alleen gerandomiseerde gecontroleerde studies (randomized controlled trials, RCT’s) voor inclusie in aanmerking kwamen. Onderzochte uitkomstparameters waren: aanvalsvrijheid, 50 % responder rate (dit is het aandeel patiënten met een aanvalsreductie van 50 % of meer), aanvalsfrequentie, bijwerkingen gerelateerd aan de stimulatie en/of de neurochirurgische ingreep, neuropsychologische uitkomst en levenskwaliteit. Van vijf verschillende stimulatiedoelwitten (targets) werd DHS of CS eerder in RCT’s geëvalueerd: de nuclei anteriores thalami, de nucleus centromedianus thalami, de cortex cerebelli, de hippocampus, en responsieve stimulatie van de ictale aanvangszone. Per stimulatiedoelwit konden niet meer dan één tot drie RCT’s worden geïdentificeerd. Bij de meeste RCT’s was de steekproefgrootte beperkt en beliep de geblindeerde evaluatieperiode slechts één tot drie maanden. Er is evidentie van hoge kwaliteit dat DHS van de nuclei anteriores thalami en responsieve stimulatie van de ictale aanvangszone bij patiënten met (multi)focale epilepsie leiden tot een matige reductie van de aanvalsfrequentie, naast evidentie van matige kwaliteit voor een soortgelijk effect met DHS van de hippocampus bij patiënten met epilepsie vanuit de temporale kwab. Er is geen evidentie voor een significante impact op aanvalsvrijheid, 50 % responder rate of levenskwaliteit na stimulatie met een duur van één tot drie maanden. DHS van de nuclei anteriores thalami is geassocieerd met een toename van subjectieve geheugenklachten en zelfgerapporteerde depressie. Responsieve stimulatie van de ictale aanvangszone lijkt goed te worden verdragen. Er is onvoldoende evidentie om uitspraken te doen over de bijwerkingen van DHS van de hippocampus en de doeltreffendheid en veiligheid van cerebellaire CS en DHS van de nucleus centromedianus thalami. Er is behoefte aan meer, grote en goed opgezette RCT’s waarin onderzoek wordt gedaan naar DHS en CS.
