De dualistische benadering van pijn heeft veel kwaad gedaan: als er geen organische oorzaak voor de pijn gevonden wordt, is er dus sprake van een psychische stoornis. Veel patiënten worden hierdoor onheus bejegend en gestigmatiseerd. Het is belangrijk te erkennen dat psychologische factoren een rol kunnen spelen bij het ontstaan en in stand houden van pijn, zonder dat sprake hoeft te zijn van een psychische stoornis. Pijn gaat vaak samen met stress, emoties en stemmingen en met bepaalde cognities (bijv. ideeën en verwachtingen). De vraag is steeds: wat is oorzaak, wat is gevolg? De causaliteit is niet eenvoudig; enerzijds kan pijn natuurlijk verdrietig, woedend of angstig maken: de depressie, agressie of angst is dan een logisch gevolg van de pijn. Aan de andere kant kunnen emoties de kans op pijn vergroten, bijvoorbeeld via activatie van het limbisch systeem en/of sympathische zenuwstelsel. De samenhang tussen psychologische factoren en pijn wordt in dit hoofdstuk systematisch geanalyseerd via het 'pijn-psyche-model'.
