Schaam ik me of beschaam ik jou?

Ik schreef al eerder in mijn column dat schaamte een belangrijke rol speelt in de Japanse cultuur. Om schaamte te verminderen of te voorkomen verontschuldigt men zich overdadig en voortdurend: voor het feit dat hij je stoorde omdat hij belde, voor de tijd die je aan hem ‘kwijt was’ door hem te woord te staan, voor het betreden van je huis ook al nodigde je daartoe uit, voor alle moeite die je voor hem deed zelfs al was dat meer in je eigen belang dan in zijn belang etc. Toen we bij Japanse vrienden gegeten hadden, ontvingen we nadien een e-mail met de verontschuldiging dat ze ons meer eten hadden moeten aanbieden. Dit werd in daaropvolgende ontmoetingen herhaald zodat wij ons erg ongemakkelijk gingen voelen. We gingen langzamerhand vermoeden dat wij wel heel erg hongerig geleken moesten hebben en misschien voor Japanse begrippen onbeschoft veel of te snel gegeten hadden? Pas dit weekend viel bij mij het kwartje toen we deze vrienden bij ons te eten hadden. Aan het eind van de avond verontschuldigden ze zich zo vaak dat ze ‘hun buik te vol hadden gegeten’, dat we beseften dat deze de ‘magische zinsnede’ was geweest die ook van ons verwacht werd toen wij bij hen dineerden. Het voelt soms ongemakkelijk om zoveel verontschuldigingen te horen, wetend dat ik me op mijn beurt ook voor duizend en een dingen moet verontschuldigen, maar het wil me soms niet snel te binnen schieten voor wat precies. …