Slaap speelt een cruciale rol bij het gezond houden van de geest, bijvoorbeeld op het gebied van geheugen, emotieregulatie en impulsregulatie. Het functioneren van lichamelijke processen, zoals de energiehuishouding en de immuunrespons, wordt ook beïnvloed door slaap. Binnen een slaapperiode vindt een afwisseling plaats tussen non-remslaap en remslaap, die elk een eigen functie hebben. Slaap en waak worden gereguleerd door een naar balans en herstel strevende functie van het brein en door de biologische klok. De mate van arousal bepaalt of de overgang van waak naar slaap wordt gemaakt, en de juiste slaapgewoontes zorgen ervoor dat slaap op een betrouwbare wijze tot stand komt, op de juiste tijd en op de juiste plaats. Slapeloosheid ontstaat door een combinatie van kwetsbaarheid en stressvolle omstandigheden, en wordt onderhouden door negatieve cognities, inadequate slaapgewoontes en een hoge mate van arousal. Andere slaap-waakstoornissen komen ook veel voor in de ggz, waaronder parasomnia’s, circadianeritme-slaap-waakstoornissen en ademhalingsgerelateerde slaapstoornissen.