Skip to main content
Mijn bibliotheek
Shop
Nieuws Boeken Tijdschriften E-learning Web-tv Video Audio
Tips voor Mijn BSL
UITGEBREID ZOEKEN
Inloggen

Welkom bij Scalda & Bohn Stafleu van Loghum

Scalda heeft ervoor gezorgd dat je Mijn BSL eenvoudig en snel kunt raadplegen.Je kunt de producten hieronder links aanschaffen en rechts inloggen.

» Andere revante producten voor Scalda studenten en medewerkers.

Registreer

Schaf de BSL Academy aan: 

BSL Academy mbo AG

Eenmaal aangeschaft kun je thuis, of waar ook ter wereld toegang krijgen tot Mijn BSL.

Heb je een vraag, neem dan contact op met Jan van der Velden.

Login

Als u al geregistreerd bent, hoeft u alleen maar in te loggen om onbeperkt toegang te krijgen tot Mijn BSL.

Inloggen
Top

2024 | Boek

Epidemiologie hoofdstuk lezen eerste hoofdstuk lezen

Leerboek epidemiologie

Auteurs: L.M. Bouter, M.P.A. Zeegers, S.M.J. van Kuijk

Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum

Log in om toegang te krijgen
insite
ZOEKEN

Over dit boek

Voor de verbetering van de preventieve en curatieve gezondheidszorg, in zowel de medische als de paramedische sector, is epidemiologisch onderzoek van wezenlijk belang. Een goede opzet en uitvoering van het onderzoek is daarbij essentieel en het interpreteren van de resultaten dient zorgvuldig te gebeuren.

Het Leerboek epidemiologie biedt een leidraad voor de uitvoering en interpretatie van toegepast wetenschappelijk gezondheidsonderzoek. Epidemiologie wordt in dit boek vooral opgevat als de methodeleer van onderzoek naar gezondheid en ziekte in menselijke populaties. Het boek weerspiegelt de veelzijdigheid van het vakgebied en behandelt zowel etiologie, diagnostiek, prognostiek en interventie. De nadruk ligt op het opzetten van onderzoek en op het interpreteren van de resultaten ervan.

Dat Leerboek epidemiologie al jarenlang voorziet in een behoefte, blijkt uit het feit dat inmiddels alweer de achtste druk voor u ligt. Voor deze druk zijn in de online leeromgeving kennisvragen opgenomen. Het boek is ook in het Engels verschenen, met de titel Textbook of Epidemiology.

Het Leerboek epidemiologie is primair bedoeld als leerboek voor studenten aan universitaire opleidingen (zoals geneeskunde, biomedische wetenschappen, gezondheidswetenschappen, bewegingswetenschappen) en hbo-opleidingen (zoals fysiotherapie, diëtetiek en andere paramedische beroepen). Daarnaast is dit boek geschikt voor individuele bestudering en als naslagwerk.

Inhoudsopgave

Voorwerk
1. Epidemiologie
Samenvatting
Epidemiologie bestudeert de frequentie van ziekten in menselijke populaties. In dit eerste hoofdstuk wordt uitgelegd wat het vak epidemiologie inhoudt, op welke concepten het is gestoeld en hoe het kan worden toegepast. De centrale variabele in elk epidemiologisch onderzoek is een gezondheids- of ziekte-uitkomst. In de regel worden ziektefrequenties in groepen mensen met verschillende kenmerken vergeleken, hetgeen tot uitdrukking komt in de epidemiologische breuk. Epidemiologen trachten erachter te komen welke factoren een ziekte beïnvloeden. Dit wordt weergegeven in een wiskundige formule, de epidemiologische functie. De stappen in epidemiologisch onderzoek volgen het schema van de empirische cyclus. Hoofdstuk 1 sluit af door een blik te werpen op het verleden, het heden en de toekomst van dit interessante vakgebied.
L. M. Bouter, M. P. A. Zeegers, S. M. J. van Kuijk
2. Frequentie
Samenvatting
Dit hoofdstuk start met de verschillende definities van gezondheid, ziekte en sterfte. Alvorens in te gaan op de frequentiematen die worden gebruikt in epidemiologisch onderzoek wordt eerst stilgestaan bij de typen populaties – cohort of dynamische populatie – die kunnen worden onderscheiden. Ook wordt ingegaan op de rol die de factor ‘tijd’ speelt in het bepalen van ziektefrequenties. Vervolgens passeren verschillende frequentiematen de revue, waaronder prevalentie, incidentie, cumulatieve incidentie, incidentiedichtheid, mortaliteit, letaliteit, proportioneel sterftecijfer, levensverwachting, overlevingskans en ‘quality-adjusted life-years’. Ook de continue maten voor gezondheid en ziekte worden gepresenteerd. Het hoofdstuk sluit af met voorbeelden hoe deze beschrijvende epidemiologische maten worden toegepast om de gezondheidstoestand van de Nederlandse bevolking in kaart te brengen.
L. M. Bouter, M. P. A. Zeegers, S. M. J. van Kuijk
3. Associatie
Samenvatting
De epidemiologische functie beschrijft de associatie tussen factoren en het voorkomen van gezondheidsuitkomsten. Nadat de verschillende typen factoren zijn besproken, richt het hoofdstuk zich in eerste instantie op de associatiematen voor dichotome gezondheidsmaten, zoals het attributief risico, ‘number needed to treat’, het relatief risico, de hazard ratio, de odds ratio en de etiologische fractie bij blootgestelden en in de totale populatie. In tweede instantie worden de associatiematen voor continue gezondheidsmaten besproken waaronder het gemiddelde verschil, de correlatiecoefficient en de regressiecoefficient.
L. M. Bouter, M. P. A. Zeegers, S. M. J. van Kuijk
4. Onderzoeksopzet
Samenvatting
Alvorens verschillende onderzoeksopzetten worden besproken, wordt ingegaan op het formuleren van een goede situationele of abstracte vraagstelling, onder andere aan de hand van de PICO-criteria. Vervolgens wordt uitgelegd hoe een goede onderzoekspopulatie gekozen wordt en hoe deze gepositioneerd wordt ten opzichte van de bronpopulatie, de doelpopulatie en de totale populatie. Paragraaf 4.3 beschrijft hoe de verschillende onderzoeksopzetten kunnen worden ingedeeld aan de hand van hun kenmerken of aan de hand van de mate van bewijslast. Het overige deel van het hoofdstuk beschrijft de opzet van het gerandomiseerde experiment, het prospectieve cohortonderzoek, het retrospectieve cohortonderzoek, het patiënt-controleonderzoek, het dwarsdoorsnede onderzoek en het ecologisch onderzoek.
L. M. Bouter, M. P. A. Zeegers, S. M. J. van Kuijk
5. Validiteit en betrouwbaarheid
Samenvatting
Dit hoofdstuk geeft een overzicht van de belangrijkste methodologische valkuilen die een correcte analyse, presentatie en interpretatie van met name etiologisch onderzoek in de weg staan. De begrippen validiteit en betrouwbaarheid worden vergeleken en achtereenvolgens uitgelegd. Bij de bespreking van de betrouwbaarheid wordt stilgestaan bij de steekproefomvang, het betrouwbaarheidsinterval en de relatie tussen type I-fouten, type II-fouten en de ‘power’. Bij de bespreking van de validiteit komen selectiebias, informatiebias en confounding aan de orde. Vervolgens wordt uitgelegd hoe randomisatie, restrictie, matching, stratificatie, standaardisatie, mathematische modelbouw en causale diagrammen kunnen helpen om mogelijke vertekening te bestrijden. Het hoofdstuk sluit af met een uitleg over effectmodificatie, externe validiteit en de toepassing van de begrippen validiteit, betrouwbaarheid en responsiviteit bij meetinstrumenten.
L. M. Bouter, M. P. A. Zeegers, S. M. J. van Kuijk
6. Etiologie en causaliteit
Samenvatting
Dit hoofdstuk brengt enige systematiek in het complexe veld van oorzaak-gevolgredeneringen op basis van observationeel onderzoek. Het verschil tussen associatie en oorzaak en het gebruik van causale diagrammen worden besproken. Ook staat het hoofdstuk stil bij het feit dat factoren niet alleen, maar juist in een oorzakelijk complex opereren van noodzakelijke en voldoende oorzaken. Vervolgens worden de criteria voor causaliteit en de ‘levels of evidence’ besproken. Het hoofdstuk sluit af met twee toepassingen van epidemiologisch causaliteitsonderzoek: de forensische epidemiologie en preventie.
L. M. Bouter, M. P. A. Zeegers, S. M. J. van Kuijk
7. Genetische epidemiologie
Samenvatting
.
L. M. Bouter, M. P. A. Zeegers, S. M. J. van Kuijk
8. Epidemiologie van uitbraken
Samenvatting
Er is sprake van een uitbraak als het aantal nieuwe ziektegevallen in een bepaald geografisch gebied in een relatief korte tijd sterk toeneemt. Epidemiologisch onderzoek naar uitbraken kent ook zijn eigen onderzoeksopzetten en analysemethoden. Een belangrijke toepassing is de infectieziekte-epidemiologie die bovendien een eigen terminologie hanteert zoals: incubatie, latentie, ‘attack-rate’, transmissie en het basaal reproductiegetal. Het hoofdstuk beschrijft verschillende surveillancesystemen om tijdig alarm te kunnen slaan bij een plotselinge uitbraak, zowel in Nederland als in de rest van de wereld. Het geeft bovendien een overzicht van de verschillende ‘tools’ om een uitbraak in kaart te brengen, waaronder de epidemische curve, het cohortonderzoek en het patiënt-controleonderzoek. Op het einde van het hoofdstuk wordt een stappenplan gegeven voor onderzoek naar uitbraken.
L. M. Bouter, M. P. A. Zeegers, S. M. J. van Kuijk
9. Diagnostisch en prognostisch onderzoek
Samenvatting
Dit hoofdstuk richt zich met name op de methodologie van diagnostisch onderzoek. Het beschrijft de verschillende fasen van onderzoek, de reproduceerbaarheid en validiteit van diagnostisch onderzoek. Begrippen zoals inter- en intrawaarnemervariatie, Cohen’s kappa, sensitiviteit, specificiteit, predictieve waarde, ROC-curve en de likelihood ratio worden nader toegelicht. De theorie van Bayes komt aan bod, waarna wordt afgesloten met de diagnostische odds ratio. Het hoofdstuk gaat vervolgens in op het effect van parallelle of in serie geschakelde tests. Aan het einde van het hoofdstuk wordt kort ingegaan op prognostisch onderzoek en predictiemodellen.
L. M. Bouter, M. P. A. Zeegers, S. M. J. van Kuijk
10. Interventie
Samenvatting
Dit hoofdstuk gaat dieper in op interventieonderzoek. Het legt het placebo-effect uit en beschrijft stap voor stap een aantal belangrijke elementen van de onderzoeksopzeten in relatie tot potentiële vertekeningen, zoals prestratificatie, (blok)randomisatie en blindering. Specifieke onderzoeksopzetten zoals de cross-over trial, de factoriële trial en het N = 1-experiment worden hier besproken. Ook komen verschillende analysetechnieken aan de orde, zoals de ‘intention-to-treat’-analyse, de ‘per-protocol’-analyse, de sequentiële analyse, de interim analyse en de ‘post-marketing surveillance’. Het hoofdstuk eindigt met een verscheidenheid aan voorbeelden van bestaande interventieonderzoeken.
L. M. Bouter, M. P. A. Zeegers, S. M. J. van Kuijk
11. Systematische review en meta-analyse
Samenvatting
In dit laatste hoofdstuk staat het systematisch literatuuronderzoek centraal, waarin al het relevante onderzoek over een afgebakende wetenschappelijke onderzoeksvraag wordt samengevat. De manier waarop relevante onderzoeken gezocht en geïdentificeerd worden, wordt uitvoerig beschreven. Er worden handvatten geboden om de kwaliteit en het risico op bias in deze onderzoeken te beoordelen. Daarnaast worden statistische methoden gepresenteerd om resultaten van de verschillende onderzoeken die aan het literatuuronderzoek bijdragen samen te vatten. Het hoofdstuk eindigt met een uitleg over de duiding van de resultaten van een literatuuronderzoek, en een uitleg over hoe de resultaten van dit type onderzoek kunnen worden gebruikt voor beslissingen in de gezondheidszorg.
L. M. Bouter, M. P. A. Zeegers, S. M. J. van Kuijk
Nawerk
Meer informatie
Titel
Leerboek epidemiologie
Auteurs
L.M. Bouter
M.P.A. Zeegers
S.M.J. van Kuijk
Copyright
2024
Uitgeverij
Bohn Stafleu van Loghum
Elektronisch ISBN
978-90-368-2952-6
Print ISBN
978-90-368-2951-9
DOI
https://doi.org/10.1007/978-90-368-2952-6