Persoonlijke relaties vormen samen een netwerk. Dit betekent dat een persoon verbonden is met allerlei andere personen die ook onderling weer contact kunnen hebben. De netwerkomvang is een belangrijke maat voor de mate waarin mensen sociaal geïntegreerd zijn. De inhoud van relaties wordt vaak in vier verschillende functies onderverdeeld: elkaar gezelschap bieden, advies geven en instrumenteel en emotioneel ondersteunen.
Het netwerk op oudere leeftijd is het resultaat van het levenslang verwerven, ontwikkelen en verbreken van persoonlijke relaties. Verloren relaties kunnen worden vervangen. Dit soort vervangingen gebeurt voortdurend in de levensloop, maar verlies wordt met het ouder worden steeds minder opgevangen door aanvulling.
Eenzaamheid is een situatie waarin iemand vindt dat zijn of haar sociale netwerk tekortschiet. Dit kan komen doordat er te weinig relaties zijn, de bestaande relaties te weinig kwaliteit hebben, of door een combinatie van deze situaties.
Sociale participatie is een containerbegrip waar een heel scala van sociale activiteiten onder valt. Onderscheiden worden formele en informele participatie. Deze soorten participatie geven de betrokkenheid van ouderen bij verschillende onderdelen van de samenleving weer. In het tweede deel van dit hoofdstuk wordt een specifieke vorm van formele participatie besproken: die van ouderen in vrijwilligersorganisaties.
